Wraca nauczanie zdalne. Co w związku z tym warto wiedzieć?Prezentujemy zbiór najważniejszych wiadomości na temat tego, jak powinna przebiegać nauka zdalna. Przypominamy to, co pisaliśmy już w marcu, analizujemy nowe przepisy, odpowiadamy na najczęstsze pytania.

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (wraz z nowelizacją z dnia 16 października 2020), dalej jako „rozporządzenie”.

Ograniczenie funkcjonowania a kolor strefy

Od 19 października 2020 r. ogranicza się funkcjonowanie publicznych i niepublicznych: szkół ponadpodstawowych, szkół podstawowych dla dorosłych, placówek kształcenia ustawicznego i centrów kształcenia zawodowego:

w strefie czerwonej – w całości (§ 1a rozporządzenia) [dalej też jako: nauczanie zdalne],
w strefie żółtej – w części (§ 1b rozporządzenia) [dalej też jako: nauczanie hybrydowe].

Ograniczenie funkcjonowania szkół w strefach żółtych (nauczanie hybrydowe) oznacza, że:

co najmniej 50% uczniów realizuje zajęcia w szkole (tj. stacjonarnie) – należy przez to rozumieć, że minimum połowa uczniów uczy się normalnie, ale nie ma górnego limitu, może więc cała szkoła uczyć się dalej w normalnym trybie;
nie więcej niż 50% uczniów uczy się zdalnie.

W praktyce oznacza to, że w zależności od dyrektora szkoły na nauczanie zdalne może przejść maksymalnie połowa uczniów, ale może też nie przejść żadna klasa. Na pewno jednak minimum połowa uczniów musi chodzić stacjonarnie.

Może więc się tak zdarzyć, że w najbliższym tygodniu w strefach żółtych wszystkie lub większość klas będzie normalnie chodzić do szkoły.

Rozporządzenie nakłada na dyrektora szkoły obowiązek, aby – w miarę możliwości – ułożył plan zajęć tak, aby zapewnić równomierne i naprzemienne realizowanie zajęć przez każdego ucznia zarówno w sposób zdalny i stacjonarny. Dyrektor otrzymał dyskrecjonalną władzę co do tego, w jaki sposób ma zorganizować naukę. Wytyczną, która ma się kierować, jest równomierne rozłożenie zajęć zdalnych i stacjonarnych pomiędzy wszystkie klasy, ale nie jest to wytyczna bezwzględnie wiążąca.

Czym jest nauka zdalna?

Nauka zdalna – zgodnie z definicją rozporządzenia – to: realizowanie zajęć „z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 30c ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe” (dalej też jako: tryb zdalny, nauczanie zdalne).

Co ze stażami i zajęciami praktycznymi?

W strefie żółtej :

a) zajęcia praktyczne – stacjonarnie (u pracodawców – jeżeli w miejscu zajęć nie występuje zagrożenie zdrowia dla uczniów) lub zdalnie (o ile to możliwe, aby efekty kształcenia w ten sposób realizować);
b) praktyki zawodowe – stacjonarnie (u pracodawców – jeżeli w miejscu praktyk nie występuje zagrożenie zdrowia dla uczniów);
c) staże uczniowskie – mogą być stacjonarnie (u pracodawców – jeżeli w miejscu stażu nie występuje zagrożenie zdrowia dla uczniów).

W strefie czerwonej :

a) zajęcia praktyczne – stacjonarnie (u pracodawców – jeżeli w miejscu zajęć nie występuje zagrożenie zdrowia dla uczniów) lub zdalnie (o ile to możliwe, aby efekty kształcenia w ten sposób realizować);
b) praktyki zawodowe – stacjonarnie (u pracodawców – jeżeli w miejscu praktyk nie występuje zagrożenie zdrowia dla uczniów) lub zdalnie (w formie projektu edukacyjnego lub wirtualnego przedsiębiorstwa);
c) staże uczniowskie – mogą być stacjonarnie (u pracodawców – jeżeli w miejscu stażu nie występuje zagrożenie zdrowia dla uczniów)

Zajęcia praktyczne, praktyki zawodowe i staże uczniowskie mogą być prowadzone u pracodawców lub w indywidualnych gospodarstwach rolnych, o ile w podmiotach tych nie występują zdarzenia, które ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną mogą zagrozić zdrowiu uczniów (§ 2 ust. 3e rozporządzenia).

Uczniowie branżowych szkół I stopnia będący młodocianymi pracownikami zajęcia praktycznych realizują u pracodawców, o ile u pracodawcy nie występują zdarzenia, które ze względu na aktualną sytuację epidemiologiczną mogą zagrozić zdrowiu młodocianego pracownika (§ 2a pkt 3 rozporządzenia).

Więcej o tych wyłączeniach w następnym akapicie.

Kogo obowiązuje wyłączenie z nauczania zdalnego?

Wprowadzone nauczanie zdalne lub hybrydowe nie dotyczy zajęć prowadzonych w szkole (§ 2 ust. 3a in fine rozporządzenia), określonych w: § 2 ust. 3c, 3d i 3f pkt 1 oraz § 1b ust. 2 pkt 1 rozporządzenia). Rozbierzemy to na czynniki pierwsze.

§ 1b ust. 2 pkt 1
Dotyczy uczniów w nauczaniu hybrydowym, którzy zajęcia odbywają w szkole w trybie stacjonarnym (czyli po prostu stwierdzenie, że kształcenie zdalne nie dotyczy tej grupy uczniów, która ma zajęcia w szkole).

§ 2 ust. 3c
Dotyczy uczniów w szkołach ponadpodstawowych i placówkach prowadzących kształcenie zawodowe, które znajdują się w strefie czerwonej. W tych szkołach zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego realizuje się:
a) w zakresie zajęć praktycznych – w miejscu ich prowadzenia lub zdalnie, ale tylko w takim zakresie, w jakim z podstawy nauczania wynika możliwość realizacji wybranych efektów kształcenia w trybie zdalnym;
b) praktyk zawodowych – w miejscu ich prowadzenia lub zdalnie, ale tylko w formie projektu edukacyjnego lub wirtualnego przedsiębiorstwa;
c) staży uczniowskich – rozporządzenie posługuje się stwierdzeniem: „mogą być realizowane w miejscu ich prowadzenia”.

Zajęcia praktyczne i praktyki – przede wszystkim stacjonarnie, ale dopuszcza się w ograniczonym zakresie nauczanie zdalne (rozporządzenie posługuje się trybem rozkazującym, można wybrać albo nauczanie stacjonarne albo zdalne w zakresie możliwym do zrealizowania); staże – mogą, ale nie muszą być stacjonarnie.

§ 2 ust. 3d
Dotyczy uczniów w szkołach ponadpodstawowych i placówkach prowadzących kształcenie zawodowe, które znajdują się w strefie żółtej. W tych szkołach zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego realizuje się:|
a) w zakresie zajęć praktycznych – w miejscu ich prowadzenia lub zdalnie, ale tylko w takim zakresie, w jakim z podstawy nauczania wynika możliwość realizacji wybranych efektów kształcenia w trybie zdalnym;
b) praktyk zawodowych – w miejscu ich prowadzenia;
c) staży uczniowskich – rozporządzenie posługuje się stwierdzeniem: „mogą być realizowane w miejscu ich prowadzenia”.

Zajęcia praktyczne – przede wszystkim stacjonarnie, ale dopuszcza się w ograniczonym zakresie nauczanie zdalne, praktyki zawodowe – stacjonarnie; staże – mogą, ale nie muszą być stacjonarnie.

§ 2 ust. 3f pkt 1
Dotyczy uczniów szkół ponadpodstawowych i szkół podstawowych dla dorosłych, którzy mają nauczanie zdalne i którzy z uwagi na rodzaj niepełnosprawności lub brak możliwości realizowania zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość mają zajęcia w szkole.

Co z uczniami, którzy nie mogą uczestniczyć w nauczaniu zdalnym?

Dla uczniów (ze szkół ze strefy żółtej bądź czerwonej), którzy z uwagi na rodzaj niepełnosprawności lub brak możliwości realizowania zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość dyrektor szkoły:
a) albo organizuje zajęcia w szkole (§ 2 ust. 3f pkt 1 rozporządzenia),|
b) albo umożliwia realizację zajęć w trybie zdalnym na terenie szkoły (§ 2 ust. 3f pkt 2 rozporządzenia).

Oznacza to, że szkoły – nawet jeśli są w strefie czerwonej – mogą funkcjonować w trybie stacjonarnym (oczywiście w ograniczonym zakresie). Szkoły mogą umożliwiać uczniom naukę zdalną ze szkolnych sal i z użyciem szkolnego sprzętu (jeśli np. uczeń nie ma stabilnego i stałego łącza internetowego, nie ma odpowiednich warunków do nauki zdalnej w domu.

Jakich placówek nie dotyczy ograniczenie funkcjonowania (w strefie żółtej i czerwonej)?

Normalnie funkcjonują, w obu strefach:

a) szkoły ponadpodstawowe specjalne, w tym funkcjonujące w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii i szkoły specjalne przysposabiające do pracy;

b) internaty (§ 2a pkt 1 i 2 rozporządzenia).

Jak wygląda ograniczenie funkcjonowania szkół artystycznych?

Zasady dla strefy żółtej i czerwonej są takie same.

szkoły muzyczne I i II stopnia – zajęcia z gry na instrumencie są realizowane w szkole, a pozostałe zajęcia mogą być realizowane zdalnie;

ogólnokształcące szkoły muzyczne I stopnia, klasy I i II ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia oraz klasy I–V ogólnokształcących szkół baletowych – zajęcia są realizowane w szkole;

licea sztuk plastycznych, klasy V i VI ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, klasy III–VI ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia oraz klasy VI–IX ogólnokształcących szkół baletowych – zajęcia z przedmiotów zawodowych są realizowane w szkołach, a pozostałe zajęcia są realizowane zdalnie;

pozostałe typy szkół artystycznych – zajęcia z przedmiotów zawodowych są realizowane w szkołach, a pozostałe zajęcia mogą być realizowane zdalnie(§ 2b rozporządzenia).

Czy trzeba mieć kamerkę, laptopa, mikrofon?

Mamy o to mnóstwo pytań, a odpowiedź tutaj jest bardzo prosta: nie trzeba. Rozporządzenie nie tworzy po stronie rodziców czy uczniów żadnych nowych obowiązków związanych z nauką w szkole.

Jeśli uczeń nie jest w stanie uczestniczyć w nauczaniu zdalnym, to dyrektor organizuje mu zajęcia w szkole lub umożliwia nauczanie zdalne z terenu szkoły (§ 2 ust. 3f rozporządzenia). Nie mają żadnej mocy prawnej zasady nauczania zdalnego, które tworzą szkoły, a które nakładają obowiązki posiadania sprzętu komputerowego czy łącza internetowego.

Jeśli szkoła uważa, że konieczne jest nauczanie zdalne z użyciem kamerek/mikrofonu, to każdemu uczniowi, który zgłosi niemożliwość uczestniczenia w takim nauczaniu zdalnym jest obowiązana zapewnić alternatywną formę nauczania zdalnego.

Ze względów epidemiologicznych nie jest wskazane, aby wprowadzać tak restrykcyjne zasady nauczania zdalnego. Pewne minimum, to posiadanie laptopa/komputera i łącza internetowego. Wystarcza to do nauczania zdalnego i większość uczniów jest w stanie to zapewnić. Jeśli szkoła wprowadza wyższe wymagania, musi się liczyć z tym, że to na niej ciąży umożliwienie uczestniczenia uczniom w takich zajęciach.

Brak sprzętu po stronie ucznia nie jest jego winą. Nieposiadanie kamerki czy mikrofonu nie może być podstawą wpisywania nieobecności (o ile szkole zgłoszono niemożliwość uczestniczenia w tak realizowanym nauczaniu zdalnym).

Żeby było jasne: uczeń nie musi mieć nawet laptopa. To szkoła ma mu umożliwić nauczanie zdalne. Szkoła powinna wysłać zasady nauczania zdalnego i zebrać informację zwrotną o tym, którzy uczniowie nie mogą w takich zajęciach uczestniczyć i dla nich zorganizować nauczanie zdalne. Uczniowie mają obowiązek zgłosić szkole niemożliwość udziału w nauczaniu zdalnym, brak sprzętu itp.

Czy szkoła może zmienić zasady nauczania na czas nauczania zdalnego?

Tak, może, ale bezwzględnie musi być dochowany tryb wprowadzania zmian.

Zgodnie z art. art. 98 ust.1 pkt 8 ustawy Prawo oświatowe: „Statut szkoły zawiera w szczególności szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów, o którym mowa w art. 44b ustawy o systemie oświaty”.

Czyli żeby zmienić zasady oceniania, należy znowelizować statut szkoły. Może zrobić to rada szkoły lub w przypadku jej braku – rada pedagogiczna.

Zgodnie z art. 72 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe, rada pedagogiczna posiada kompetencje do przygotowania projektu statutu szkoły lub placówki albo jego zmian i przedstawienia do uchwalenia radzie szkoły lub placówki (art. 80 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo oświatowe).

Jeżeli taka rada nie została powołana, to jej zadania wykonuje rada pedagogiczna (art. 82 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe).

Skrajnie rażącym naruszeniem prawa jest modyfikowanie zasad oceniania obowiązujących w szkole poprzez „zarządzenia”, „regulaminy”, „procedury”. To absolutnie niedopuszczalne.

Pandemia nie zwalnia nikogo z przestrzegania prawa. Uczeń ma prawo być oceniany w sposób zrozumiały i czytelny dla niego. Wszystkie zasady oceniania mają być w statucie (a nie w żadnych załącznikach!) – dla ucznia i dla nauczyciela te zasady statutowe są jedynymi obowiązującymi.

Czy udział w nauczaniu zdalnym jest obowiązkowy?

Tak, uczniowie mają obowiązek uczestniczyć w nauczaniu zdalnym.

Sposób sprawdzania obecności zależy od trybu prowadzenia zajęć zdalnych.

Jeśli zajęcia są prowadzone asynchronicznie, sprawdzić obecność można np. poprzez odesłanie zadania do określonej godziny, wypełnienie quizu itp.

Jeśli zajęcia są prowadzone w sposób synchroniczny, można np. głosowo sprawdzić obecność, potwierdzić obecność na czacie, zalogować się do aplikacji w czasie trwania zajęć.

---

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19: https://isap.sejm.gov.pl/…/WDU20200001389/O/D20201389.pdf.

Nowelizacja z 16.10.2020 r.: https://dziennikustaw.gov.pl/D2020000183001.pdf.

---

Obraz Hatice EROL z Pixabay