Jeśli spotkamy się w szkole z łamaniem praw ucznia, powinniśmy podjąć działania, które wyeliminują naruszenia tych praw. Co możemy zrobić?

Za zadbanie o to, żeby w szkole panowały zasady zgodne z powszechnie obowiązującym prawem, by przestrzegano praw ucznia i zapewniano odpowiednie warunki edukacji, odpowiedzialne są organy nadzoru pedagogicznego.

To, co podlega nadzorowi pedagogicznemu, określa art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Jest to m.in.:

• obserwowanie, analizowanie i ocenianie przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół i placówek;
• ocenianie stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół i placówek;
• udzielanie pomocy szkołom i placówkom, a także nauczycielom w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
• inspirowanie nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów.

Prawo oświatowe ponadto wyszczególnia niektóre obszaru nadzoru pedagogicznego (warto zwrócić na to uwagę, gdyż w tym katalogu ujęte są praktycznie wszystkie obszary, w których najczęściej dochodzi do naruszeń praw uczniów):

• posiadanie przez nauczycieli wymaganych kwalifikacji do prowadzenia przydzielonych im zajęć;
• realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania;
• przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, a także przestrzeganie przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki;
• przestrzeganie statutu szkoły lub placówki;
• przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach;
• zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Interwencja w szkole

W szkole nadzór pedagogiczny, zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, sprawują dyrektor szkoły lub inni nauczyciele zajmujący stanowiska kierownicze (por. art. 60 ust. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe). Wobec tego wszystkie naruszenia prawa uczniów można zgłosić dyrektorowi szkoły i odpowiedzialny jest on za rozpatrzenie wszystkich zgłoszonych mu skarg i wniosków. Dyrektorowi można również zgłosić np. skargę na sposób realizowania podstawy programowej.

Jeśli nie chcemy sprawy bezpośrednio zgłaszać dyrektorowi, możemy zrobić to za pośrednictwem wychowawcy, szkolnego pedagoga lub psychologa. Możemy prosić o interwencję przedstawicieli Samorządu Uczniowskiego, bowiem zgodnie z art. 85 ust. 5 ustawy – Prawo oświatowe Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów.

W niektórych szkołach funkcjonuje Rzecznik Praw Ucznia. Zgłoszenie się do niego ze swoim problemem i z prośbą o interwencję w naszej sprawie to na pewno dobry pomysł.

Interwencja w kuratorium oświaty

Do kuratorium oświaty możemy zgłosić się, jeśli nasza interwencja w szkole nie przyniosła pożądanych skutków lub jeśli zamierzamy interweniować bezpośrednio w kuratorium i decydujemy się na pominięcie interwencji w szkole.

Zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo oświatowe, kurator sprawuje nadzór pedagogiczny nad szkołami i przedszkolami, a zgodnie z art. 51 ust. 4 ustawy – Prawo oświatowe, kurator wykonuje zadania organu wyższego stopnia w stosunku do dyrektorów szkół – w sprawach z zakresu obowiązku szkolnego i obowiązku nauki oraz w sprawach skreślenia uczniów z listy uczniów.

Ponadto kurator oświaty może uchylić cały statut lub niektóre jego postanowienia, jeśli uzna je za sprzeczne z prawem (por. art. 114 ustawy – Prawo oświatowe). Jeśli więc po naszej interwencji w szkole dyrektor nie wyjdzie z inicjatywą zmian w statucie, zmiany takie może nakazać kurator oświaty.

Kurator oświaty swoje zadania wykonuje w imieniu wojewody.

Opracowano na podstawie Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe ( Dz. U. 2017 poz. 59 ze zm.)